Beelden die Bewegen

Stemmen die spreken

Heldere Gedachten

Praktische ideeën

De Baaij, Verbeeten & Partners BV

executive counselosr, trusted advisors, transformation experts

De Baaij, Verbeeten & Partners BV

executive counselosr, trusted advisors, transformation experts

Blijf jij overeind als het spannend wordt


In tijden van spanning wordt niet alleen het debat scherper, maar ook het taalgebruik vager. Juist wanneer waarheid nodig is, lijkt ze het minst verdraagbaar. Wat vraagt dat van leiderschap?

Wanneer de druk toeneemt, verschuift de grens van wat gezegd mag worden. Hoe blijf je spreken vanuit integriteit, ook als je woorden risico’s dragen?

Opening – De paradox van spanning en taal

In tijden van spanning wordt niet alleen het debat scherper, maar ook het taalgebruik vager. Hoe harder er geroepen wordt, hoe minder er werkelijk gezegd lijkt te worden.

Het is een merkwaardige paradox: juist als waarheid het meest nodig is, wordt ze het minst verdragen. Waar woorden eerder dienden als anker of richting, worden ze onder druk soms verdacht gemaakt, strategisch gewogen, of zorgvuldig omzeild.

Voor leiders is dat een scherp randje van het vak: het moment waarop je voelt dat wat je zegt niet alleen beoordeeld wordt op inhoud, maar ook op politieke, emotionele en symbolische waarde. Je woorden worden meer dan een boodschap – ze worden een risico.


Kerninzicht – Waarheid als aanwezigheid

Waarheid is zelden eenduidig. Toch verlangen mensen, zeker in onzekere tijden, naar helderheid, richting en betrouwbaarheid. In leiderschap wordt dat verlangen geprojecteerd op jou – op jouw woorden, jouw stem, jouw houding.

Maar woorden hebben alleen kracht wanneer ze gedragen worden door innerlijke congruentie. Zodra spanning de context binnensluipt, verschuift de grens van wat gezegd mag worden. Waarheid wordt politiek. Nuance wordt verdacht. De verleiding is groot om je taal aan te passen, te verzachten, te versluieren – uit angst voor verlies van steun of controle.

Wie zich daaraan onttrekt, kan naïef lijken. Wie het spel meespeelt, loopt het risico zichzelf te verliezen. De werkelijke vraag is dan niet: wat is waar? Maar: vanwaar spreek jij?

Waarheid in leiderschap gaat minder over het vinden van de perfecte formulering en meer over de bereidheid om aanwezig te blijven in ongemak, twijfel en incomplete kennis.


Verdieping – Het moment dat telt

Een bestuurder vertelde ooit over een interne crisis. De cijfers waren bekend, het beleid was vastgesteld. Alles wees erop dat het veiligste was om het afgesproken verhaal te herhalen. Maar in de zaal hing spanning – voelbaar, maar onuitgesproken.

“Ik wist dat ik iets moest zeggen,” vertelde hij, “maar alles in mij twijfelde. Het plan klopte op papier, maar de mensen tegenover mij hadden iets anders nodig dan een herhaling van feiten.”

Hij besloot: Ik ga niet spreken om te overtuigen, maar om aanwezig te zijn. En hij zei:

“Wat ik nu zeg, weet ik nog niet zeker. Maar ik wil niet stil blijven.”

Er viel een stilte. Geen ongemakkelijke, maar een die ruimte gaf. Collega’s begonnen hun eigen twijfels te delen. Er ontstond gesprek over wat niet zeker was, maar wel belangrijk.

Wat er gebeurde, was niet dat er één waarheid boven tafel kwam, maar dat de ruimte voor meerdere perspectieven werd geopend. Waarheid werd geen stelling, maar een relatie.


De lagen onder moed

Moed in leiderschap wordt vaak gezien als het vermogen om besluiten te nemen of harde waarheden te benoemen. Maar in situaties van spanning heeft moed een diepere laag: de bereidheid om zichtbaar te blijven terwijl je zelf ook onzeker bent.

Dat vraagt drie dingen: 1. Zelfkennis – Weten wat je drijft en waar je grenzen liggen.
2. Vertraging – Niet meteen reageren, maar ruimte laten voor de complexiteit van het moment.
3. Kwetsbaarheid – Erkennen dat je niet alles weet of kunt voorspellen, zonder je positie te verliezen.

Deze kwaliteiten zijn geen zwaktebod. Integendeel: ze maken dat mensen je kunnen vertrouwen, juist omdat je niet doet alsof je overal een sluitend antwoord op hebt.


Het gevaar van strategische taal

In veel organisaties is er een cultuur ontstaan waarin strategisch taalgebruik bijna automatisch is. Formuleringen worden gladgestreken, moeilijke woorden vervangen door neutrale termen, scherpe observaties ingekapseld in vage beloftes.

Dat lijkt verstandig – het voorkomt botsingen en houdt opties open. Maar er schuilt een gevaar in: taal zonder bedding wordt snel ongeloofwaardig. Mensen voelen feilloos aan wanneer woorden niet meer verbonden zijn met innerlijke overtuiging.

Het resultaat? Wantrouwen groeit, zelfs als de boodschap feitelijk klopt. En zonder vertrouwen verliest leiderschap zijn kracht.


Ruimte voor waarachtigheid

Waarachtigheid vraagt niet om altijd alles te zeggen. Het vraagt om bewustzijn van het effect van je woorden, én om trouw te blijven aan hun oorsprong. Soms betekent dat iets uitspreken wat schuurt. Soms betekent het juist een stilte laten vallen, zodat anderen kunnen spreken.

Het gaat er niet om de luidste stem te hebben, maar om de meest congruente. Om het vermogen om te zeggen:
- “Dit weet ik zeker.”
- “Hier twijfel ik over.”
- “Dit deel ik nu niet, en dat is een bewuste keuze.”

Door transparant te zijn over wat je zegt én waarom, versterk je je geloofwaardigheid – zelfs als mensen het niet met je eens zijn.


Afsluiting – De vraag aan jou

Wat gebeurt er met jouw stem als de druk toeneemt?
Blijf je overeind, of pas je je aan tot je jezelf niet meer herkent?

Misschien is het echte leiderschap in spannende tijden niet dat je altijd de waarheid in absolute zin spreekt, maar dat je een waarheid belichaamt die voelbaar is – in je woorden, je toon, je aanwezigheid.

En dat, juist in de spanning, mensen ervaren: dit is echt.


Geschreven door: Rene de Baaij

Categorieën

Tags

Index



Contact:

mail: rene@dbvp.nl

René de Baaij: +31(0)641924275

Adres:

Jonkershof 16

6561 AL Groesbeek

Nederland




DBVP trademark, Photo's and Text propriety of: De Baaij, Verbeeten & Partners BV. ALL RIGHTS RESERVED

DBVP merk, foto's en tekst eigendom van: De Baaij, Verbeeten & Partners BV. ALLE RECHTEN VOORBEHOUDEN


Cookies we use are just there for basic web reading functionality. We do not use analytic or tracking cookies. We do not collect any user information and/or share user information to third parties.

De door ons gebruikte cookies ondersteunen enkel de functionaliteit van onze website. We gebruiken geen cookies voor analyse of het volgen van de gebruiker. We verzamelen geen gebruikersinformatie en/of delen informatie met derden.